رحلة من مخيم النيرب إلى قلب العاصفة السورية


احمد صالح سلوم
الحوار المتمدن - العدد: 8341 - 2025 / 5 / 13 - 15:33
المحور: مواضيع وابحاث سياسية     

مقدمة: جذور في مخيم النيرب
ولدتُ عام 1964 في مخيم النيرب للاجئين الفلسطينيين، على أطراف مدينة حلب، تلك المدينة التي كانت، رغم بساطتها، قلب سوريا النابض بالحياة. طفولتي، التي امتدت حتى سن العشرين، كانت مزيجًا من التحدي والأمل. في سوريا تلك الأيام، كانت القوى الغربية تحاصر البلاد، لكن الجوع لم يكن رفيق المواطن. التعليم كان شبه مجاني، والمدارس كانت ملاذًا لأحلام الشباب، حتى أولئك الذين ولدوا في مخيمات اللجوء مثلي. كانت سوريا، رغم الحصار، واحة للكرامة، حيث يجد الإنسان فرصة ليعيش ويحلم، حتى لو كانت الأحلام محصورة بين جدران المخيم.
في تلك السنوات، كانت سوريا تتنفس هواء المقاومة. كانت البلاد، بقيادة حزب البعث، تتحدى الهيمنة الغربية، وتفتح أبوابها للفلسطينيين، ليس كلاجئين فحسب، بل كشركاء في الحلم العربي الكبير. درست في مدارس حلب، وتعلمت أن التاريخ ليس مجرد سلسلة من الأحداث، بل صراع إرادات بين شعوب تسعى للحرية وقوى تسعى للهيمنة. لكن تلك السوريا، التي عرفتها في شبابي، بدأت تتلاشى تدريجيًا، لتحل محلها صورة أخرى: سوريا الممزقة، المقسمة، الخاضعة لمخططات التقسيم والتفتيت التي رسمتها الدوائر الاستعمارية.
سوريا تحت المجهر: مخططات الدولة الرخوة
وصلت المخططات الاستعمارية لتأسيس "دولة سورية رخوة" إلى مراحلها النهائية، كما لو كانت لوحة مرسومة بعناية في غرف مغلقة بين عواصم الغرب ومراكز القرار في الشركات العابرة للقوميات. سوريا، التي لم تعرف الجوع خلال ستة عقود، باتت اليوم تعاني منه، حتى في صفوف عائلات الإرهابيين الذين تحولوا إلى أدوات في يد المشروع الاستعماري. الاقتصاد، الذي كان يعتمد على الإنتاج الوطني والدعم الحكومي، أصبح رهينة بورصة الدولار، تخضع أسعاره لتقلبات السوق العالمية، وتُدار وفق وصفات قاسية من بنوك آل روتشيلد الاستعمارية، ممثلة في البنك الدولي وصندوق النقد الدولي. رفع الدعم بشكل كامل، دولرة الاقتصاد، والارتهان لمحميات الخليج التي تدور في الفلك الأمريكي، كلها خطوات جعلت من سوريا ساحة لتجربة أقسى أشكال الهيمنة الاقتصادية.
التقسيم الذي يُرسم لسوريا ليس مجرد خطوط على الخريطة، بل مشروع لتفتيت الهوية الوطنية. تُقسم البلاد إلى مناطق "ألف" و"باء" و"جيم"، كما لو كانت لعبة جيوسياسية. هناك مناطق تخضع لولاءات وهابية، وأخرى لمصالح صهيونية، وثالثة تُدار تحت رايات كردية أو درزية أو ساحلية. لكن هذا التقسيم ليس نهائيًا، بل هو مرحلة مؤقتة، تهدف إلى كسب الوقت حتى يتمكن كيان الاحتلال الصهيوني، بدعم من تركيا والغرب، من التهام المزيد من الأراضي السورية. إنه مشروع يعيد إنتاج نموذج المعازل العرقية، كما حدث في العراق، وكما يُحاك في فلسطين.
فلسطين: المرآة التي تعكس مصير سوريا
في فلسطين، التي تشكل جزءًا من هويتي، أرى مرآة تعكس ما يُحاك لسوريا. عصابة فتح، التي كانت يومًا رمزًا للمقاومة، استسلمت لما يُسمى "المجتمع الدولي"، وهو تعبير ماكر يخفي الدوائر الاستعمارية للشركات العابرة للقوميات. محمود عباس، الذي قاد الضفة الغربية إلى هاوية المعازل العرقية، سلم الأرض للمستوطنات الصهيونية التي تنهشها يوميًا. اليوم، بدأ "المجتمع الدولي" الأمريكي يطلق على الضفة الغربية اسم "يهودا والسامرة"، في محاولة لتكريس الاحتلال وطمس الهوية الفلسطينية. هذا النموذج، الذي يُطبق على فلسطين، هو ذاته الذي يُراد فرضه على سوريا: دولة هلامية، مفككة، خاضعة لولاءات متصارعة، تخدم في النهاية مصالح الاحتلال الصهيوني والهيمنة الغربية.
سوريا في المستقبل: قريب، متوسط، وبعيد
المدى القريب: التفتيت والفوضى المنظمة
في المدى القريب، ستستمر سوريا في الانزلاق نحو الفوضى المنظمة. التقسيم الحالي، الذي يعتمد على مناطق نفوذ متباينة، سيترسخ أكثر. المناطق الخاضعة للنفوذ التركي في الشمال ستتحول إلى محميات وهابية، بينما ستظل المناطق الكردية في الشرق تحت الرعاية الأمريكية، كجزء من مشروع إضعاف الدولة المركزية. الساحل، الذي يُعد معقل النظام، سيواجه ضغوطًا اقتصادية متزايدة، مع استمرار الحصار الغربي وسياسات التجويع. هذه الفوضى ليست عفوية، بل هي نتاج تصميم دقيق يهدف إلى إبقاء سوريا في حالة ضعف دائم، مما يتيح للقوى الخارجية التدخل بحرية.
الاقتصاد السوري، الذي بات رهينة الدولار، سيشهد مزيدًا من التدهور. رفع الدعم عن السلع الأساسية، وتطبيق وصفات صندوق النقد الدولي، سيفاقم معاناة المواطنين، حتى أولئك الذين دعموا الجماعات المسلحة. الجوع، الذي كان غريبًا عن سوريا لعقود، سيصبح رفيقًا دائمًا للكثيرين. في هذا السياق، ستبرز محميات الخليج، بدعم أمريكي، كلاعب رئيسي في إعادة تشكيل الاقتصاد السوري، لكن هذا الدعم سيأتي بشروط باهظة، تشمل التنازل عن السيادة الوطنية.
المدى المتوسط: توسع الاحتلال
في المدى المتوسط، ستتحول سوريا إلى ساحة لتوسع الاحتلال الصهيوني والتركي. إسرائيل، التي تسعى لتكريس هيمنتها على المنطقة، ستستغل ضعف الدولة السورية لضم المزيد من الأراضي، خاصة في الجولان وجنوب سوريا. هذا التوسع لن يكون عسكريًا فقط، بل سيصاحبه استيطان مدعوم من الغرب، على غرار ما يحدث في الضفة الغربية. تركيا، من جانبها، ستعزز نفوذها في الشمال، مستفيدة من دعم الجماعات الوهابية والعلاقات المتوترة بين القوى الإقليمية.
في هذه المرحلة، ستظهر بوادر مقاومة شعبية، لكنها ستكون مشتتة بسبب الانقسامات الطائفية والعرقية التي غذتها القوى الخارجية. الدولة السورية، كما عرفناها، ستصبح مجرد ذكرى، تاركة المجال لكيانات صغيرة تتصارع على السلطة والنفوذ. هذا السيناريو ليس افتراضيًا، بل هو امتداد لما حدث في العراق، حيث أدى الغزو الأمريكي إلى تفتيت البلاد وإضعافها لعقود.
المدى البعيد: إعادة تشكيل المنطقة
في المدى البعيد، ستكون سوريا جزءًا من مشروع أكبر لإعادة تشكيل الشرق الأوسط. الهدف النهائي للقوى الاستعمارية هو إقامة نظام إقليمي يخدم مصالح إسرائيل والغرب، مع إضعاف أي قوة عربية أو إسلامية قادرة على التحدي. سوريا، كما فلسطين والعراق، ستكون مختبرًا لهذا النظام، حيث تُستبدل الدول الوطنية بكيانات هلامية تخضع لولاءات خارجية.
لكن هذا المشروع لن يمر دون مقاومة. التاريخ يعلمنا أن الشعوب، مهما طال أمد معاناتها، تجد طريقها للانتفاضة. في سوريا، قد تظهر حركات مقاومة جديدة، تستلهم من تجارب المقاومة الفلسطينية واللبنانية. هذه الحركات قد لا تكون موحدة في البداية، لكنها ستزرع بذور تغيير قد يمتد إلى عقود. الصين وروسيا، كقوى صاعدة، قد تلعبان دورًا في دعم هذه المقاومة، ليس حبًا بالشعوب العربية، بل لمواجهة الهيمنة الأمريكية.
الدروس من مخيم النيرب
عدتُ بذاكرتي إلى مخيم النيرب، حيث كانت الحياة، رغم قسوتها، تحمل بصيص أمل. في تلك الأزقة الضيقة، تعلمت أن المقاومة ليست مجرد حمل السلاح، بل هي إرادة الحياة في وجه الظلم. سوريا، التي كانت ملاذي، تواجه اليوم تحديًا وجوديًا. لكنني أؤمن أن الشعب السوري، مثل الشعب الفلسطيني، يحمل في داخله جذوة المقاومة. التقسيم، الجوع، الهيمنة، كلها تحديات مؤقتة، لأن التاريخ لا يرحم المستعمرين.
خاتمة: نحو أفق جديد
سوريا، التي عرفتها في طفولتي، لم تكن مجرد بلد، بل كانت فكرة: فكرة التحدي، الكرامة، والوحدة. اليوم، وهي تُمزق بين مخططات التقسيم والهيمنة، تبقى تلك الفكرة حية في قلوب أبنائها. المستقبل، رغم قتامته، يحمل بذور التغيير. المقاومة، التي بدأت في مخيمات اللجوء وأزقة حلب، ستواصل مسيرتها، حتى تستعيد سوريا، وفلسطين، مكانتهما في قلب الأمة العربية.

.........



French Translation:

Voyage du Camp de Nayrab au Cœur de la Tempête Syrienne

Je suis né en 1964 dans le camp de Nayrab, refuge des exilés palestiniens à la lisière d’Alep, une ville où la vie, malgré sa rudesse, palpitait d’espoir. Ma jeunesse, jusqu’à l’âge de vingt ans, s’est déroulée dans une Syrie assiégée par les puissances occidentales, mais où la faim restait un spectre lointain. L’éducation, presque gratuite, était un sanctuaire pour les rêves, même pour un enfant du camp. La Syrie de cette époque était une oasis de dignité, où l’on pouvait vivre et espérer, même entre les murs étroits d’un refuge.
Mais cette Syrie, que j’ai connue, s’efface comme une ombre. Les plans pour une « Syrie molle », fragmentée, ont atteint leur phase terminale. Divisée en zones « A », « B », « C », elle devient un archipel d’enclaves ethniques, à l’image de ce que l’Irak a subi. La « communauté internationale », ce masque des cercles coloniaux des multinationales occidentales, a imposé sa loi. La Syrie, qui ignorait la famine pendant six décennies, la découvre aujourd’hui, même parmi les familles des terroristes, car le marché dicte désormais le prix des denrées selon la bourse du dollar. Les recettes brutales des banques des Rothschild, incarnées par la Banque mondiale et le FMI, ont aboli les subventions, dollarisé l’économie, et livré le pays aux protectorats du Golfe, satellites de l’empire américain.
Qu’adviendra-t-il de la Syrie dans un futur proche, moyen, à long terme ? En Palestine, miroir de ce destin, Mahmoud Abbas a conduit la Cisjordanie à des enclaves ethniques, soumises aux colonies sionistes qui la dévorent. La « communauté internationale » américaine ose désormais nommer cette terre « Judée et Samarie », effaçant l’identité palestinienne. La Syrie, elle, est morcelée en loyautés floues : wahhabites, sionistes, kurdes, druzes, côtières. Ce démembrement n’est pas définitif il sert à gagner du temps, jusqu’à ce que l’entité sioniste et la Turquie engloutissent davantage de terres syriennes.
À court terme, la Syrie s’enfonce dans un chaos orchestré. Les zones d’influence—turque au nord, américaine à l’est, côtière sous pression—se consolident. L’économie, otage du dollar, s’effondre sous les diktats du FMI. La faim, étrangère à la Syrie d’antan, devient une compagne quotidienne. Les protectorats du Golfe, soutenus par Washington, redessinent l’économie syrienne, mais à un prix exorbitant : la souveraineté nationale.
À moyen terme, l’occupation s’étend. Israël, avide d’hégémonie, annexera davantage de terres, du Golan au sud syrien, avec des colonies soutenues par l’Occident. La Turquie renforcera son emprise au nord, via des milices wahhabites. Une résistance populaire émergera, mais fragmentée par les divisions ethniques et sectaires nourries par l’étranger.
À long terme, la Syrie sera un laboratoire pour remodeler le Moyen-Orient, un ordre régional au service d’Israël et de l’Occident. Mais l’histoire enseigne que les peuples, même brisés, se soulèvent. Une résistance, inspirée par la Palestine et le Liban, germera, peut-être soutenue par la Chine et la Russie, non par altruisme, mais pour contrer l’empire américain.
De Nayrab, j’ai appris que la résistance est une volonté de vivre face à l’injustice. La Syrie, mon refuge, est à un carrefour existentiel. Mais son peuple, comme le mien, porte en lui l’étincelle de la révolte. L’avenir, si sombre soit-il, est gros de promesses. La Syrie, comme la Palestine, renaîtra de ses cendres, car l’histoire n’épargne pas les oppresseurs.



...........

Dutch Translation:



Reis van Kamp Nayrab naar het Hart van de Syrische Storm

Ik werd geboren in 1964 in het Nayrab-kamp, een toevluchtsoord voor Palestijnse vluchtelingen aan de rand van Aleppo, een stad die, ondanks haar eenvoud, pulseerde van leven. Mijn jeugd, tot mijn twintigste, speelde zich af in een Syrië dat belegerd werd door westerse machten, maar waar honger een vreemde was. Onderwijs was vrijwel gratis, een heiligdom voor dromen, zelfs voor een kind uit het kamp. Syrië was een oase van waardigheid, waar men leefde en hoopte, zelfs binnen de nauwe muren van een vluchtelingenkamp.
Maar dat Syrië, dat ik kende, vervaagt als een schaduw. De plannen voor een ‘zacht Syrië’, versnipperd en kneedbaar, naderen hun voltooiing. Verdeeld in zones ‘A’, ‘B’, ‘C’, wordt het land een lappendeken van etnische enclaves, zoals Irak dat onderging. De ‘internationale gemeenschap’, een sluwe façade voor de koloniale kringen van westerse multinationals, heeft haar wil opgelegd. Syrië, zes decennia lang vrij van honger, kent nu de knagende leegte, zelfs onder families van terroristen, omdat de markt de prijs van goederen dicteert aan de grillen van de dollar. De meedogenloze voorschriften van de Rothschild-banken, belichaamd door de Wereldbank en het IMF, hebben subsidies afgeschaft, de economie gedollariseerd en het land overgeleverd aan de Golfstaten, pionnen van het Amerikaanse imperium.
Wat wacht Syrië in de nabije, middellange en verre toekomst? In Palestina, een spiegel van dit lot, heeft Mahmoud Abbas de Westelijke Jordaanoever gereduceerd tot etnische enclaves, onderworpen aan zionistische kolonies die het land dagelijks verslinden. De Amerikaanse ‘internationale gemeenschap’ durft deze grond nu ‘Judea en Samaria’ te noemen, de Palestijnse identiteit uitwissend. Syrië wordt opgedeeld in vage loyaliteiten: wahabitisch, zionistisch, Koerdisch, Druzisch, kustgebonden. Deze versnippering is niet definitief het is een tijdelijke fase om tijd te winnen, totdat de zionistische entiteit en Turkije meer Syrisch land opslokken.
Op korte termijn zinkt Syrië weg in georganiseerde chaos. Turkse invloed in het noorden, Amerikaanse in het oosten, en een kust onder druk verstevigen hun greep. De economie, gegijzeld door de dollar, stort in onder IMF-dictaten. Honger, ooit vreemd aan Syrië, wordt een constante metgezel. Golfstaten, gesteund door Washington, hertekenen de Syrische economie, maar tegen een prijs: nationale soevereiniteit.
Op middellange termijn breidt de bezetting zich uit. Israël zal meer land annexeren, van de Golan tot Zuid-Syrië, met kolonies gesteund door het Westen. Turkije verstevigt zijn greep in het noorden via wahabitische milities. Volksverzet zal ontkiemen, maar versplinterd door etnische en sektarische verdeeldheid, gevoed door buitenlandse machten.
Op lange termijn wordt Syrië een laboratorium voor de herinrichting van het Midden-Oosten, een orde die Israël en het Westen dient. Maar de geschiedenis leert dat volkeren, hoe gebroken ook, opstaan. Een verzet, geïnspireerd door Palestina en Libanon, zal wortel schieten, mogelijk gesteund door China en Rusland, niet uit idealisme, maar om het Amerikaanse imperium te tarten.
Van Nayrab leerde ik dat verzet de wil is om te leven te midden van onrecht. Syrië, mijn toevlucht, staat op een existentieel kruispunt. Maar haar volk, zoals het mijne, draagt de vonk van opstand. De toekomst, hoe duister ook, draagt de kiemen van verandering. Syrië, zoals Palestina, zal herrijzen, want de geschiedenis spaart onderdrukkers niet.

..........


English Translation:



From Nayrab Camp to the Heart of Syria’s Maelstrom

I was born in 1964 in Nayrab, a Palestinian refugee camp clinging to the edge of Aleppo, a city that, for all its grit, thrummed with life. My childhood, stretching to the age of twenty, unfolded in a Syria besieged by Western powers, yet where hunger was a stranger. Education, near-free, was a sanctuary for dreams, even for a kid from the camp. Syria was a bastion of dignity, where you could live and hope, even within the cramped walls of a refugee settlement.
But that Syria, the one I knew, is fading like a ghost. The blue-print-s for a “soft Syria,” carved up and pliable, are nearing their endgame. Sliced into zones “A,” “B,” “C,” it’s becoming a patchwork of ethnic enclaves, echoing Iraq’s fate. The “international community”—a sly euphemism for the colonial cabals of Western multinationals—has imposed its will. Syria, which for six decades knew no famine, now starves, even among the families of terrorists, as markets price goods to the whims of the dollar. The brutal pre-script-ions of the Rothschild banks, channeled through the World Bank and IMF, have axed subsidies, dollarized the economy, and handed the country to Gulf protectorates, pawns of the American empire.
What lies ahead for Syria—near, mid, long term? In Palestine, a mirror of this fate, Mahmoud Abbas has led the West Bank into ethnic enclaves, subservient to Zionist settlements that devour it daily. The American “international community” now dares call it “Judea and Samaria,” erasing Palestinian identity. Syria is being diced into nebulous loyalties: Wahhabi, Zionist, Kurdish, Druze, coastal. This dismemberment isn’t final it’s a stalling tactic, buying time until the Zionist entity and Turkey gobble up more Syrian land.
In the near term, Syria slides into orchestrated chaos. Turkish influence in the north, American in the east, and a coast under siege tighten their grip. The economy, hostage to the dollar, crumbles under IMF edicts. Hunger, once alien to Syria, becomes a constant companion. Gulf states, backed by Washington, reshape Syria’s economy, but at a cost: national sovereignty.
In the mid-term, occupation spreads. Israel, hungry for dominance, will annex more land, from the Golan to southern Syria, with settlements propped up by the West. Turkey will entrench its hold in the north through Wahhabi militias. Popular resistance will flicker, but fractured by ethnic and sectarian divides stoked by foreign hands.
In the long term, Syria becomes a laboratory for remaking the Middle East, an order serving Israel and the West. But history teaches that peoples, however broken, rise. A resistance, drawing from Palestine and Lebanon, will take root, perhaps backed by China and Russia—not out of love, but to check the American empire.
From Nayrab, I learned resistance is the will to live amid injustice. Syria, my refuge, stands at an existential crossroads. But its people, like mine, carry the spark of rebellion. The future, however grim, holds seeds of change. Syria, like Palestine, will rise from its ashes, for history spares no oppressor.
Notes on Fisk’s Style:
Robert Fisk’s style is vivid, impassioned, and confrontational, blending personal storytelling with fierce critiques of Western imperialism. The text channels his knack for exposing colonial machinations and emphasizing the resilience of oppressed peoples.
The tone is urgent and evocative, with a focus on the human cost of geopolitical schemes and the enduring hope for justice.